Хөдөлгөөн заслаар хувь хүнийг эрүүл, уян хатан, тэсвэр, зарим яаралтай тусламж үзүүлэх зэрэг боловсрол чадвар эзэмшсэн хүний нөөцийг бэлтгэнэ.

Хөтөлбөрийн элсэгчид тавигдах шаардлага

Дээд боловсролын хууль. БШУ-ы сайдын 2014 оны 03 сарын 13-ны өдрийн 174, А/248- тушаалууд, 2016 онд батлагдсан эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний тухай хуулийн 13, 4 эрүүл мэндийн тухай хуулийн 6-р бүлгийн 25/2, 25/3,7 заалтуудад хөдөлгөөн засалч мэргэжилтний ажиллах эрх зүйн орчны талаар илүү тусгаж өгсөн болно. Мөн Эрүүл мэндийн тухай хуулийн 25/3,7 сэргээн засах чиглэлийн мэргэжилтэнд сэргээн засах үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийг 5 жилийн хугацаагаар олгоно.

“Аварга” дээд сургуулийн журмын дагуу тус хөтөлбөрийн элсэгч нь бүрэн дунд боловсрол, түүнтэй дүйцэх боловсрол эзэмшсэн байна. Элсэлтийн ерөнхий шалгалтын Монгол хэл, Нийгмийн тухай мэдлэг хичээлээр 410-аас доошгүй оноо авсан, Хөдөлгөөн засал чиглэлээр сурах хүсэл, сонирхолтой аль ч улсын иргэн байж болно. Бие бялдрын хувьд эрүүл чийрэг, амжилтаа ахиулах, дээд боловсрол эзэмших эрмэлзэлтэй, спортод дуртай элсэгч байна.

Хөтөлбөрийн хэрэгцээ, шаардлага

Хөдөлгөөн засалч мэргэжилтэн нь халдварт бус өвчин (амьсгал, зүрх судас, бодисын солилцооны эмгэг) тулгуур эрхтэн тогтолцооны болон олдмол эмгэг, хүүхдийн тархины саажилтын шалтгаант хөдөлгөөний үйл ажиллагааны хязгаарлалт, чадвар алдалтыг сэргээн засах, сайжруулах, эмчлэх мэргэжилтэн юм. Амьдралын буруу хэвшил, хооллолт, хөдөлгөөний хомсдолоос үүдэлтэй таргалалт, цус харвалтын шалтгаант саа, саажилт, спортын бэлтгэл сургуулилт уралдаан тэмцээний үед спортын гэмтэл авах, гэмтлийн дараах үлдэцээс үүдэлтэй хөдөлгөөний үйл ажиллагааны хязгаарлалт, алдагдлыг эмчлэн сэргээн засч, тогтворжуулна. Гэмтэл үүсэх гадаад, дотоод шалтгааныг илрүүлэх, гэмтлээс урьдчилан сэргийлэх эрүүл мэндийн үйлчилгээг үзүүлэх үндсэн үүргийг гүйцэтгэнэ.

Хөтөлбөрийн зорилго, зорилтууд

“Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлого” /2014-2024 он/	Алсын хараа, эрхэм зорилго	“Хөдөлгөөн засал” хөтөлбөрийн зорилго, зорилтууд
1.1.Боловсрол нь иргэн бүрийн насан туршийн амьдралын чанарыг дэмжин баталгаажуулах, улс орны нийгэм, эдийн засаг, шинжлэх ухаан, технологийн хөгжлийн түлхүүр хүчин зүйл, үндэсний тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлын баталгаа хэмээн үзэж, Монгол Улсын төрөөс боловсролыг нийгмийн тэргүүлэх салбар болгон хөгжүүлнэ. Алсын хараа 2050 бодлогын баримт бичиг нь боловсролын бүх салбарт хамаарах бөгөөд дээд боловсролын хүртээмжийг хангах талаар тодорхой зорилт тусгаагүй ч 2.1.9-д бүх насны иргэд, нийгмийн салбар бүрийг хамарсан боловсролын уян хатан тогтолцоог бүрдүүлэх тухай заасан нь стандарт, чанарын шаардлагад нийцсэн, тэгш, хүртээмжтэй боловсролын орчныг бий болгох зорилт юм.	Аварга сургуулийн алсын хараа: Цогц чадамж бүхий мэргэжилтэн бэлтгэдэг сургууль	Дэлхий нийтийн хөгжлийн чиг хандлага, манай нийгмийн шаардлагад нийцсэн өрсөлдөх, хөрвөх чадвартай, цогц чадамжтай хөдөлгөөн заслын мэргэжилтэн бэлтгэхэд оршино.
	Эрхэм зорилго, зорилтууд: Дэлхий нийтийн чиг хандлага, манай нийгмийн шаардалагад нийцсэн өрсөлдөх, хөрвөх чадвартай, цогц чадамжтай мэргэжилтэн бэлтгэдэг үндэсний хэмжээний спортын салбарын тэргүүлэх сургууль байхад оршино.	Хөтөлбөрийн зорилтууд: 1. Суралцагчид анатоми- физиологийн үндсэн мэдлэгт тулгуурлан бие махбодийн бүхэл бүтэн шинж чанар нь өвөрмөц бүтэц үйл ажиллагаа бүхий эрхтэн тогтолцоо, эд эсээс тогтож өөр өөрийн өвөрмөц үйл ажиллагааны нэгдэл болохыг судалж мэдсэн байна. 2. Бие махбодийн эрхтэн системийн бүтэц үйл ажиллагааны хэвийн үзүүлэлтийг мэдсэнээр өвчин эмгэг, бэртэл гэмтэл, гадны хүчин зүйлүүдийн нөлөөгөөр үүссэн үйл ажиллагааны хазайлт, өөрчлөлтийг үнэлж, оношлох эмчилгээний төлөвлөгөөг боловсруулах, чадвар алдалтын төвшинг тогтоож, эмчилж сэргээн зассанаар хөдөлгөөний хэвийн үйл ажиллагааг тогтворжуулах, амьдралын чанарыг дээшлүүлэх чадварыг эзэмших 3. Мэргэжилтний ёс зүйн хэм хэмжээг сахих, мэргэжлийн хувьд онол, дадлагын өндөр чадамжтай тусламжыг цогцоор үзүүлэх, Үйлчлүүлэгчдэд ёс зүйтэй эелдэг харилцаа хандлага, итгэл үнэмшилийг төрүүлснээр өвчний эдгэрэлтийг хурдасгаж, сайжралтад эерэгээр нөлөөлөх чадварыг эзэмшинэ. 4. Хөдөлгөөн заслын менежментийн шийдлийн гадаад орчин ба нийгмийн хүрээнд хэрхэн нөлөөлөхийг ойлгох чадвар
1.2.Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлогын зорилго нь иргэн бүр авьяас, чадвараа хөгжүүлэн, үр бүтээлтэй хөдөлмөрлөж, аз жаргалтай амьдрахад шаардагдах мэдлэг, чадвар, чадамжийг эзэмшин, ёс суртахуун, хүмүүнлэг ёсыг дээдлэн сахиж, үндэсний нийтлэг үнэт зүйлсийг өвлөн насан туршдаа суралцах боломжоор хангах зорилго бүхий үйл ажиллагааны цогц тогтолцоо бүрдүүлэхэд оршино.

Хөтөлбөрөөр төгсөгчийн ерөнхий загвар

Ерөнхий загвар	Судлаач	Сургагч	Хөгжүүлэгч	Урьдчилан сэргийлэгч
Шинжүүд	Асуудлыг олж харах	Үйлчлүүлэгчийн хэрэгцээг тодорхойлох	Мэргэжлийн шинэ санаа шийдэл гаргагч	Спортын гэмтлээс сэргийлэх мэдлэг түгээгч
	Шинжлэх ухаанчаар судлах	Ганцаарчилсан хөтөлбөр боловсруулах	Багаар ажиллаж, бусдад зааж сургах	Анхны тусламжийн ур чадвар түгээгч
	Шинжлэх ухааны ололт дэвшлийг шуурхай ашиглах	Сэтгэл зүйн дэмжлэг, туслалцаа үзүүлэх	Олон улсад туршлага түгээгч	Спортын хэрэгсэл, хэрэглэлийн аюулгүй байдалд стандарт шаардлага тавигч
	Цахим орчинд ажиллах

Тус хөтөлбөрөөр суралцаж төгссөнөөр дараах чадваруудыг эзэмшинэ

Салбар чиглэлийн мэдлэг, сэтгэлгээ (learning to know)
- Хүний биеийн бүтцийн тухай мэдлэг
- Хүний биеийн үйл ажиллагааны тухай мэдлэг
- Бие бялдрын ерөнхий хөгжилтийг тодорхойлох, хэмжилт хийх
- Бие бялдрын ерөнхий хөгжилтийг индексээр болон сорилын аргаар үнэлж дүгнэх
- Цусны эргэлтийн үйл ажиллагааг шинжлэх (цусны даралт, судасны лугшилт шинжлэх)
- Амьсгалын системийн үйл ажиллагааг шинжлэх (УАБ-ыг спирометрээр), уушгины эзэлхүүнийг сорилоор шинжлэх (Розентал, Серкина, Шафронова)
- Зүрхний цахилгаан бичлэг (ЭКГ)
- Тамирчны ажиллах чадварыг тодорхойлох сорилууд (PWC-170, Гарвардын сорил, Мастерын сорил, Мартынегийн сорил)
- Иллэг заслын үндсэн ба туслах аргууд
- Яаралтай тусламж үзүүлэх (шарх, хөлдөлт, түлэгдэлт, цус алдалт, үений мултрал, хугарал)
- Амь насанд аюултай нөхцөл байдалд үзүүлэх нэн яаралтай тусламж (PCR-уушиг зүрхний сэхээн амьдруулах, CPR-зүрх уушигны сэхээн амьдруулах)
- Эмгэг алхаа, булчингийн саажилтаас үүсэх хүчний үзүүлэлтийг 0-5 баллаар үнэлэх
- Хүний хөгжил, харилцааны ёс зүй, эрх зүйн тодорхой мэдлэгтэй байх
- Өөрийгөө хөгжүүлэх, ур чадвараа дээшлүүлэх эрмэлзэлтэй
- Түүх нийгэм, хүмүүнлэгийн тухай шинжлэх ухааны мэдлэгтэй байх

Хувь хүний болон мэргэжлийн ур чадварууд онцлог (learning to be)
- Бие махбодийн эрхтэн системийн бүтэц үйл ажиллагааны хэвийн үзүүлэлтийг мэддэг байх,
- Өвчин эмгэг, бэртэл гэмтэлийн үед үүсэх өвөрмөц шинж тэмдэгийг мэддэг байх, тусламж үзүүлж чаддаг байх,
- Үйлчлүүлэгчтэй харилцан ярилцаж асуумж судалгааг авч (өвчний болон ажил амьдралын түүх) урьдчилсан оношыг тавих,
- Хөдөлгөөний өөрчлөлтийн төвшинг тодорхойлж үнэлэх,
- Эмчилгээ үйлчилгээний төлөвлөгөөг боловсруулах,
- Эмчилгээ үйлчилгээ хийж сэргээн засах, сайжруулах, тогтворжуулах,
- Үений далайцыг хэмжиж, үнэлэх, үйл ажиллагааны хязгаарлагдсан байдлыг зөв үнэлж, эмчилгээний оновчтой хэлбэрийг сонгох,

Хувь хүн хоорондын харилцааны чадвар (learning to live together)
- Багаар ажиллах,
- Харилцааны ур чадвар,
- Хамтран ажиллах чадвар,
- Асуудлыг шийдвэрлэх,
- Сонсох чадвартай,
- Нийтэч, эелдэг зөөлөн,
- Гадаад хэлний харилцаа,
- Урьдчилан харах, төсөөлөн бодох,
- Тохиолдолд шийдвэр гаргах,
- Шударга, зарчимч,
- Эмнэлгийн болон эрүүл мэндийн ажилтны ёс зүйн хэм хэмжээг чанд баримтлах,

Байгууллага, нийгэм, хүрээлэн буй орчны нөхцөл байдлаас хамаарсан инновацийн үйл ажиллагааны хувьд аливаа системийг сэтгэх, зохиох, бүтээх, хэрэглэх CDIO чадварууд (learning todo)

- Нийгмийн хэрэгцээ шаардлагыг үнэлэн, үйл ажиллагаагаа төлөвлөж, шийдвэрлэх,
- Шинийг эрэлхийлэгч, санаачлагч,
- Нийгмийн болон хувь хүний өндөр хариуцлагатай байх,
- Асран хамгаалагчдын хэрэгцээ, шаардлагыг хүлээн авч, шийдвэрлэх,
- Үйлчлүүлэгчийн эмнэлгийн бус үйлчилгээг гэр бүл, хамт олон, ойр дотны хүмүүсийн зүгээс тасралтгүй үргэлжлүүлэх сургалтын менежмент,
- Судлан шинжлэх, дүгнэх, практикт ашиглах,
- Удирдан зохион байгуулах, манлайлах,

“АВАРГА” ДЭЭД СУРГУУЛЬ